11. sınıf felsefe 1. dönem 1. yazılı sınav soruları
11. sınıf felsefe 1. dönem 1. yazılı sınav soruları
- Platon ‘un varlık yaklaşımı hakkında bilgi veriniz (5 madde) (2×5=10 Puan)
Platon’a göre gerçek varlık; bilgisine ulaşılabilinmesi için değişimeden kalabilmelidir. Platon’un varlık anlayışının temelinde; düşünerek anlamdırılabilen, değişime kapalı idealar vardır. Duyusal bir varlığa bağlı olanlar ise idealardan yararlanarak var olan fenomenlerdir. Bu varlıklar gerçekliğin birer kopyasıdır.
Sofistlerin bilgi yaklaşımını açıklayınız. (5 madde) (2×5=10 Puan)
Sofistlere göre insan duyular yoluyla edinilen bilgilerde algı yanılması yaşar. Onlara göre tek bir doğru bilgi yoktur, doğru göreceli bir kavramdır, Suya batırılan çubuğun düz olmasına rağmen onun kırık görünmesi bu yanılmadan kaynaklanır.
Bilgi edinme sürecinde duyuların kullanılması, elde edinilen bilginin hatalı olma ihtimalini doğurur. Dolayısıyla onlara göre her zaman geçerli olan kesin bir bilgi yoktur. Çünkü bilgi, kişiden kişiye değişen göreceli bir niteliğe sahiptir. Bu açıdan Protagoras, “İnsan her şeyin ölçüsüdür.” derken bir şeyin doğru veya yanlış olmasını tamamen kişiye bağlar.
Aristoteles’in dört neden öğretisini açıklayınız. (10 Puan)
- Maddi Neden:Bir şeyin hangi maddeden kaynaklı oluştuğunu gösteren nedene, maddi neden denir. Örneğin bir mezar taşı düşünelim. Bu taşın meydana gelmesi için hiç kuşkusuz bir maddeye, örneğin mermere ihtiyaç duyulacaktır. Mezar taşı, mermerden imal edilecektir. Böylece mermer, mezar taşının maddî nedeni olacaktır.
- Formel Neden:Bir şeyin biçimsel nedenine, formel neden denir. Yukarıda bahsettiğimiz mermerin mezar taşı hâline dönüşebilmesi için, mermerde bir “mezar taşı olma” imkânının bulunması ve mermerin mezar taşı formunu, biçimini kazanması gerekir. Böylece mezar taşı formu, mezar taşının meydana gelmesi için ikinci şart olacaktır. Böylece mezar taşı formu, mezar taşının formel nedeni olacaktır.
- Etken Neden:Maddenin biçim kazanmasını sağlayan nedene, etkin neden, etken neden ya da fail neden denir. Örneğin mermeri mezar taşı formuna gelmesi mermerde kendiliğinden gerçekleşmez. Mermeri yontup onu mezar taşı formuna sokacak bir kişi, bir yontucu, zanaatkâr, taş ustası gerekecektir. İşte mermeri yontan taş ustası da mezar taşının etken ya da etkin nedeni olacaktır.
- Ereksel Neden:Bir maddenin biçim kazanmasında son olarak bir de amaç bulunmalıdır ve işte bu amacı gösteren nedene de ereksel neden denir. Yani taş ustası mermeri bir forma sokmaya çalışırken, taş ustasının kafasındaki amaç, mermeri bir mezar taşı hâline getirmektir. Bu amaçta, taş, bir mezarlıkta ölünün başucuna dikilecek, onunla ilgili bazı temel bilgileri kitabe gibi taşıyacaktır. Böylece dördüncü neden yani amaç ya da erek neden de belirlenmiş olacaktır.
Hristiyanlık felsefesinin genel özelliklerini yazınız ( 5 madde) (2×5=10 Puan)
- İnanç merkezli görüşler ortaya çıkmıştır.
- İnancın akılla temellendirilmesi yapılmaya çalışılmıştır.
- Akıl ve inanç tartışmaları ön plana çıkmıştır.
- İnancın bilgiyi mümkün kıldığı düşüncesi egemendir.
- Antik Yunan felsefesinden etkilenmiştir.
- Tanrı’nın varlığı kanıtlanmaya çalışılmıştır.
- Kutsal metinlerin doğruluğu merkeze alınmıştır.
- Dinsel otoriteye karşı gelinmemesi gerektiği vurgulanmıştır